Selectief solidair – en waarom dat gewoon egoïsme is

De nieuwe ‘gedeeltelijke lockdown’ is onze schuld, aldus premier Rutte. Wij hebben ons niet goed genoeg gedragen en boontje komt nou eenmaal om z’n loontje. Koren op de molen van de ‘coronadeugers’. Want, hoe moeilijk is het om ‘even solidair’ te zijn? Maar solidariteit is geen eenrichtingsverkeer.

Woedend zijn ze, de voorstanders van het coronabeleid. Woedend op de ‘egoïsten’ die het weer eens voor iedereen verpest hebben. Meester Mark en meester Hugo hebben het tenslotte zelf gezegd: omdat er niet genoeg brave kindertjes in de klas waren, krijgen we nu allemaal straf. Maar is het nou echt zo moeilijk om een paar simpele regeltjes op te volgen? Waarom kunnen we niet gewoon even solidair zijn? Dat klopt, in theorie is dat zo moeilijk niet. Maar dat is nou juist het punt: het leven is meer dan theorie. Voor heel veel mensen is de praktijk van het leven, de praktijk van hún leven, door het coronabeleid, bijzonder moeilijk. Wat makkelijk is, is ‘solidair’ zijn als die solidariteit voor jou geen verschil maakt. Want een barmhartige samaritaan zijn vanuit z’n luie stoel kan natuurlijk iedereen.

Veiligheid in het gedrang

Je hebt makkelijk praten als jij door de maatregelen niet echt geraakt wordt. Ja, het is vervelend dat je niet meer naar de kroeg of uit eten kunt, maar dat is inderdaad geen ramp als je wel je baan behoudt. Of als je weet dat je kunt rekenen op een uitkering mocht je toch de zak krijgen. Je kunt eenvoudig roepen dat mensen zich niet zo moeten aanstellen als jouw veiligheid niet in het gedrang komt. Maar wat al die zogenaamd zo solidaire mensen lijken te vergeten, is dat een heel grote groep in de samenleving ongelooflijk in de steek gelaten wordt. Dat het voor hen helemaal niet gaat om even een paar pleziertjes en privileges inleveren, maar simpelweg om hun leven. Omdat ze straks geen geld meer hebben om hun huis te betalen en hun kinderen eten te geven. Omdat ze niet meer de zorg krijgen die ze nodig hebben en dus doodgaan. Omdat er niemand is die hen beschermd. Waar is de solidariteit naar deze mensen? Want solidair ben je niet als je alleen kijkt vanuit je eigen perspectief, maar juist als je ook denkt aan dat van een ander.

Realiteit of nachtmerrie?

Juist de mensen die het hardst geraakt worden door de maatregelen zijn de mensen zijn die het minst aan zichzelf en het meest aan anderen denken. Zij zijn de mensen die zich zorgen maken over de toekomst van de héle maatschappij. Het zijn de ZZP-ers die nergens recht op hebben die roepen dat er straks niemand meer een baan heeft. Het zijn de horeca-ondernemers die opnieuw moeten sluiten die opkomen voor de grondrechtelijke vrijheden van de mens. Het is de cultuursector die volledig op z’n gat ligt die waarschuwt voor de desastreuze gevolgen van een volledig afgebroken economie. Dat is solidariteit: verder kijken dan je eigen neus lang is. Ik val in herhaling, maar kennelijk is dat nodig. Solidariteit is je realiseren dat jouw realiteit, niet automatisch ook die van een ander is. En dat dat dus betekent dat wat voor jou een acceptabele realiteit is, voor de ander, en voor de toekomst van een ander, een ware nachtmerrie kan zijn.

Eigen schuld, dikke bult

Hoe solidair ben je als je alleen redeneert vanuit je eigen perspectief? Ben jij degene die solidair is als je bepaalt dat iets niet moeilijk is, omdat het voor jóu niet moeilijk is? Omdat jíj er op dat moment geen problemen van ondervindt? Nee, dat is niet solidair. Dat is kortzichtig. Dát is egoïstisch. Maar ik vermoed zomaar dat al die brave mensen om het hardst gillen om hulp en medeleven als de tijd komt dat ook zij echt geraakt worden door de gevolgen van het coronabeleid. En die tijd gaat komen als we zo doorgaan. Ik ben benieuwd wiens schuld het dan is. Nog steeds die van de stoute, tegendraadse burger? Of toch opeens wel die van de overheid? Dat het hun eigen schuld is en altijd al was, omdat beleid, ook slecht beleid, nou eenmaal alleen kan bestaan bij draagvlak, zullen ze niet toegeven. Maar ook dan zullen de tegenstanders, de sceptici, de critici, de stoute kindertjes, kortom: zij die juist denken aan meer mensen dan alleen zichzelf, voor hen opstaan en zich hard maken voor hun leven en hun toekomst. Omdat dát is wat solidair zijn betekent. En ja, beste brave burgers, dat is dus wel degelijk hartstikke moeilijk.